Bài 1: Đa chiều giám sát tạo chuyển biến tích cực

Đi vào những vấn đề khó

Đề án giao rừng, gắn với giao đất lâm nghiệp và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2018 - 2021 đề ra mục tiêu: năm 2018 đến năm 2021, hoàn thành cơ bản việc giao rừng cho hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng để rừng có chủ, thực hiện tốt công tác quản lý, bảo vệ rừng; góp phần xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về hồ sơ quản lý rừng và đất lâm nghiệp. Thế nhưng, dù Đề án đã được gia hạn thêm 2 năm (đến ngày 31.12.2023) song tỷ lệ giao rừng chỉ đạt 59,68%; vi phạm trong quản lý, bảo vệ và phát triển rừng vẫn xảy ra nhiều; tình trạng tranh chấp, lấn chiếm, chồng lấn đất lâm nghiệp giữa các chủ rừng và người dân vẫn kéo dài, phức tạp, chưa được giải quyết dứt điểm...

Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 có dự án riêng về giải quyết tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt. Đây là sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước để bảo đảm an sinh, tạo sinh kế cho đồng bào khó khăn. Dù nhu cầu thực tế lớn nhưng cho đến nay, kết quả thực hiện dự án này trên địa bàn tỉnh rất hạn chế, tỷ lệ giải ngân mới chỉ đạt 24,35%, số đối tượng được thụ hưởng còn rất ít...

Nghệ An có số lượng lớn các nông, lâm trường quốc doanh; các tổ chức kinh tế Nhà nước này đã có nhiều đóng góp cho việc phát triển kinh tế - xã hội, nhất là địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Hiện nay, công tác quản lý, hiệu quả sử dụng đất đai có nguồn gốc từ các nông, lâm trường quốc doanh và các tổng đội thanh niên xung phong còn nhiều bất cập, vướng mắc cần sự chỉ đạo, vào cuộc quyết liệt đồng bộ của các cấp, ngành, địa phương...

Đó là 3 trong số nhiều vấn đề khó, phức tạp trong năm 2023 đã được HĐND tỉnh và các cơ quan của HĐND tỉnh lựa chọn để giám sát dưới các hình thức khác nhau. Có vấn đề mang tính thời sự, cần chỉ đạo, tìm ra nút thắt và tháo gỡ ngay để tranh thủ nguồn lực, giải quyết vấn đề bức bách đang đặt ra. Có vấn đề do lịch sử để lại, tồn đọng qua nhiều giai đoạn, thời kỳ nhưng chưa được giải quyết hoặc sự giải quyết chưa được thấu đáo, triệt để. Tuy mới, cũ khác nhau song điểm chung của nội dung được lựa chọn giám sát là còn nhiều tồn tại, kéo theo ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, kìm hãm sự phát triển. Nguyên nhân nằm ở thể chế, nguồn lực hay khâu tổ chức thực hiện thì vai trò, tiếng nói của cơ quan dân cử, cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương trong tháo gỡ cũng vô cùng cần thiết và có ý nghĩa quan trọng.

Đa chiều giám sát, đi sâu, toàn diện vấn đề

Điểm đặc biệt trong hoạt động giám sát năm 2023 đó là nhiều vấn đề đã được HĐND tỉnh xem xét, đánh giá từ nhiều góc độ, chiều cạnh khác nhau. Từ đó, vấn đề được soi chiếu toàn diện, vừa cụ thể vừa hệ thống, căn cơ. Cơ quan dân cử đã thực sự đồng hành, tạo điều kiện để UBND tỉnh, các cấp, các ngành làm tốt hơn nữa công tác quản lý Nhà nước trên mọi lĩnh vực.

Tại Kỳ họp thứ 14 (Kỳ họp thường lệ giữa năm 2023), HĐND tỉnh Nghệ An đã chất vấn nhóm nội dung: việc triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi gắn với sản xuất, tiêu thụ các sản phẩm OCOP trong điều kiện thích ứng với ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và biến động của thị trường. Từ bức tranh tổng thể về sự phát triển của ngành, giám sát chuyên đề của HĐND tỉnh về "Việc thực hiện các nghị quyết của HĐND tỉnh về cơ chế, chính sách đầu tư phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh từ đầu nhiệm kỳ 2021 - 2026 đến nay" đã mổ xẻ sâu hơn hiệu quả chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn giai đoạn 2022 - 2025. Từ báo cáo bằng văn bản, chất vấn và trả lời chất vấn trong nghị trường, Đoàn giám sát đã đi thực tế cơ sở để đánh giá mức độ thẩm thấu của 29 chính sách hỗ trợ đối với từng đối tượng.

Cũng nằm trong nhóm nội dung chất vấn tại Kỳ họp thứ 14, công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ có hoàn cảnh đặc biệt đã bộc lộ những hạn chế, tồn tại. Một trong những thực trạng, nguyên nhân trẻ em nơi đây có nguy cơ rơi vào hoàn cảnh đặc biệt khó khăn do điều kiện lao động sản xuất tại chỗ khó khăn, người lao động ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi phải rời quê đi làm ăn xa; hệ lụy xã hội kéo theo là việc học tập, chăm sóc đối với trẻ em không được quan tâm. Sau phiên chất vấn, Ban Dân tộc đã khảo sát để nắm rõ tình hình, từ đó kiến nghị các giải pháp cụ thể góp phần nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em.

Hội nghị về hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch, dịch vụ trên địa bàn tỉnh cho thấy tiềm năng phát triển du lịch của các huyện miền Tây nói riêng, của Nghệ An nói chung rất lớn; phát huy được tiềm năng đó thì du lịch sẽ trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Sự gợi mở từ hoạt động khảo sát đã trở thành nội dung được bàn luận tại nghị trường, được HĐND tỉnh quyết định đưa ra chất vấn tại Kỳ họp thứ 17 - kỳ họp thường lệ cuối năm vừa qua. Những băn khoăn, trăn trở nêu lên tại hội nghị trước đây đã được xem xét, kết luận thành định hướng, nhiệm vụ, giải pháp để du lịch phát triển trong thời gian tới.